Bazı özel ağız, diş ve çene rahatsızlıkları için hastalar daha kapsamlı tedavilere ihtiyaç duyabilirler. Genellikle bu aşamada hastaların karşısına ortodonti ve ortodontist kelimeleri çıkar. Bu kavramları bilmeleri halinde hastaların uygun tedaviyi uygulayarak olan uygun ortodonti uzmanını bulmaları kolaylaşır.
Ortodonti Nedir?
Ortodonti; diş ve diş yüzeyindeki düzensizliklerin teşhis edilmesi, önlenmesi ve tedavi edilmesiyle ilgilenen bir diş hekimliği dalı olarak geçer. Kelime tam olarak Yunanca’da düzgün anlamına gelen “ortos” ve diş anlamına gelen “dontos" kelimesinden türemiştir. Kelime anlamı her ne kadar “düzgün diş”e karşılık gelse de ortodonti yüz ve çene gelişimi bozukluklarının düzeltilmesini de amaçlar.
Ortodonti tedavisinin temel amacı iyi bir kapanış sağlamaktır. Bunun için de düzgün sıralanmış ve karşı çenedeki dişlerle uyumlu dişler gerekir. İyi bir kapanış sağlanması halinde; ısırma, çiğneme, yemek yeme ve konuşma gibi faaliyetler de kolaylaşır. Ağız sağlığı iyileştirildiği takdirde genel sağlığın iyileşmesine de katkıda bulunulur ve hastanın özgüveninde artış gözlemlenebilir.
Ortodontist ve Diş Hekimi Farkı
Birbirinden tamamen farklı olmayan bu iki kavram, içinde bazı temel farkları barındırır. Genel diş hekimleri diş ve diş etlerinin sağlığına yönelik tedaviler ile ilgilenirken ortodontistler ya da ortodonti uzmanları ise diş dizilimleri ve çene ilişkilerine odaklanırlar. Türkiye’de ortodonti uzmanlığı için 5 yıllık diş hekimliği eğitiminin ardından 4 yıllık uzmanlık eğitimi alınması gerekir.
Çok sayıda hastanın merak ettiği diş hekimi ile ortodontist arasındaki fark, uygulanan tedavilerle daha net anlaşılabilir. Bir ortodontist, diş hekimliğinin üzerine ek bir eğitim alır. Bu durum, cerrah olmak adına ek eğitim alan doktorlarla benzerlik gösterir. Tedavi konusunda ise ortodontistler; dişlerin hizalanması, çiğnemeyi iyileştirme, düzeltici diş teli, braket ve şeffaf plak takma ve buna uygun cihazları kullanma konusunda uzmanlaşmış kişilerdir. Örneğin; bir hastada overbite olması durumunda gittiği diş hekimi kendisini tedavi için bir ortodontiste yönlendirir. Diş hekimleri diş çürüğü, diş eti hastalıkları, kron, köprü, kök kanalları, kaplama ve diş beyazlatma gibi tedaviler uygularken diş hizalanmasında uzman olan diş hekimleri olarak geçen ortodontistler ise yanlış hizalanmış dişleri, kalabalık dişleri, overbite ve underbite durumlarını tedavi ederler.
Diş hekimleri ve ortodontistler arasında muhakkak ki benzerlikler de bulunur. Öncelikle her ikisi de hastaların ağız bakımına odaklanır. Bir ortodontist tıpkı bir diş hekimi ile aynı bakım hizmetini sunabilir. Dolayısıyla benzer nokta olarak her ikisi de hekimdir ve diş ve diş etleriyle ilgilenir. Çarpık dişleri tedavi eden ortodontistler, farklı konularda da hastalarına yardımcı olurlar. Bu konular arasında underbite, overbite, crossbite, diş arasındaki boşluk, dişlerin fazlaca kalabalıklaşması ve temporomandibular bozuklukların tedavisi bulunur. Ayrıca çeneyle alakalı sorunları da ortodontistler tedavi edebilir.
Ortodontik Tedavi Neden Gerekir?
Hastalar çok sayıda farklı rahatsızlıkta ortodontik tedaviye ihtiyaç duyabilir. Örneğin; çapraşık yapıdaki dişlerin temizlenmesi oldukça zordur. Kötü bir kapanış nedeniyle diş düzeyinde aşınma oluşabilir. Yemek yeme, çiğneme, ısırma ve konuşma gibi faaliyetler zorlaşabilir. Bu gibi durumlar tedavi edilmediği takdirde uzun vadede çok daha ciddi sorunlara yol açabilir. Dolayısıyla komplike bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan önce kapsamlı bir ortodonti muayenesinin ardından ortodontik tedaviye başlanmasında yarar vardır.
Ortodonti Tedavisi Kimlere Uygulanır?
Önceleri insanlar arasında ortodonti tedavisinin yalnızca çocuklarda uygulanabileceği yönünde bir görüş bulunuyordu. Ancak günümüzde ortodontik hastaların önemli bir bölümünü erişkin bireyler oluşturur. Çünkü iyi bir kapanış ve güvenli bir gülümseme, 16 yaşında olduğu gibi 60 yaşında da insanlar için önemlidir. Dolayısıyla bir ortodontik tedaviye başlamadan önce yaşı kriter olarak almaya gerek olmaz. Ortodonti uzmanları sağlıklı dişleri her yaşta istenilen şekilde hareket ettirebilir ve iyi bir kapanış sağlayabilir. Diş, diş eti sağlığı yerinde ve kemik seviyesi yeterli olan hemen hemen her bireye ortodontik tedavi uygulanabilir.
İlk Ortodontik Muayene Ne Zaman Yapılmalı?
Çocuklarda görünürde bir diş ve diş eti rahatsızlığı olmadığı düşünülse de çocuklar henüz 7 yaşına gelmeden ortodontik kontrolden geçmelerinde yarar vardır. Çünkü henüz süt dişleri aşamasındayken ortodontist diş ve çene gelişimindeki muhtemel sorunları fark edebilir. Böylece çocukta erkenden tespit edilen sorun, çok daha basit tedavilerle çok daha kolay bir şekilde giderilebilir. Bu sayede de ileride çok daha komplike ve maliyetli bir tedaviye ihtiyaç duyma ihtimali azaltılır. Genellikle ortodontik hastalar 9-14 yaşları arasında tedaviye başlarlar. Dolayısıyla çocuğun büyüme dönemi henüz tamamlanmadan iskeletsel bozukluklar çözülebilir.
